İnsan bir makine olsa kuşkusuz insan teknolojisi ile yapılmasına daha binlerce sene vardı. Ancak yaratılıştan gelen mucize ve evrimsel sürecin doğru işlemesi sayesinde bu hatasız makineler ile doğuyoruz. Enteresandır, sadece tek bir işlevi olan ve hormon üreten epifiz bezi olmasa yaşayamayız. Bir anda can veririz demiyoruz ancak epifiz bezi tarafından salgılanan hormon dolaysız olarak yaşamımızı ve gelişim sürecimizi etkiliyor.

Çok daha ayrıntılı tanımını yapacağız ama vahşice tarif etmek gerekirse epifiz bezi beynin içindeki küçük bir nokta. Dışarıdan görülebilen bir yapı değil. Ancak enteresandır ki Fransız feylesoflardan Rene Descartes bu bölgeyi öngörmüş ve burası için ‘ruhun tahtı’ tanımını yapmıştır. Günümüz çağdaş tıbbı sayesinde epifiz bezi nedir, ne işe verim tam detaylarını öğreniyoruz ama insan yeniden de bu cins ayrıntılara afallamaktan kendini alamıyor.

Epifiz bezi nedir?

Epifiz bezi, beynin sağ ve sol loblarının sentez noktasında bulunan epithalamus adlı bir alanın derinliklerinde bulunur. İngilizce ismi pineal gland olan bu bölgenin ismi, Latince çam kozalağı anlamında olan pinea sözcüğünden gelmektedir. Zira daha öncekinden bu bölgenin çam kozalağı ebadında olduğu düşünülürdü ancak son yapılan çalışmalar bu bölgenin sadece bir bezelye kadar olduğunu ortaya koyuyor.

Epifiz bezi, yüksek oranda kalsiyum kapsar ve duyularımızı hakimiyet eden talamus bölgesinin hemen üzerinde yer alır. Epifiz bezi, beynim bütün orta noktasıdır. Öyle ki radyologlar beyin görüntüsünün tahlili sırasında bu beze bir nokta koyarak orta alanı tespit eder ve bu nokta üzerinden analizler yaparlar. Boşuna ‘ruhun tahtı’ dememişler. Ancak bu bezin reel ehemmiyeti salgıladığı hormon ve bu hormonun insan yaşamına tesirleridir..

Epifiz bezi ne işe verim?

Epifiz bezinin tek işlevi hormon salgılamaktır. Salgıladığı hormon ise melatonindir. Melatonin ismi tanıdık geliyor olabilir. Zira bu hormon, uyku kumpasımızı sağlayan hormondur. Salgılanan melatonin sayesinde gündüz – gece ayrımı yapabiliyor, yatabiliyor, büyüyebiliyor ve gelişebiliyoruz. 

Salgılanan melatonin hormonu, insanın endokrin sistemini kumpaslar. Bununla beraber dolaysız olarak faize sistemini de tesirler ve cinsel gelişimi kumpaslar. Özellikle ergenlik yarıyılındaki gençlere kumpaslı uyku önerilmesinin sebebi budur. Elbette bu gelişim sadece ergenlikte olmuyor. Sağlıklı bir faize sistemi için her zaman melatonin oranına dikkat etmek gerekiyor. 

Epifiz bezi ve sıhhate tesirleri:

İnsan tıpkı tüm doğa gibi gece yatar, gündüz yaşar. Epifiz bezi tarafından salgılanan melatonin bütün olarak bu kumpası sağlamak için vardır. Ancak kumpassız uyku gidişatı, vardiyalı çalışmalar, jet-lag gibi doğal olmayan vaziyetlerde melatonin salgılama akışı kumpassızlaşır ve bu da yanında pek çok değişik meseleyi birliktesi getirir.

Göz ışığı görür, ağ tabaka bu ışığın sinyalini hipotalamus bölgesine iletir, hipotalamus ise bu sinyali epifiz bezine iletir. Epifiz bezi bakar ki ortalık karanlık, melatonin salgılamaya başlar ama bakar ki ortalık aydınlık, hormon salgılama akışını durdurur. Bu sebeple gündüz uykuları nitelikli bir uyku olarak kabul edilmiyor. Sağlıklı bir yaşam için kesinlikle gece uykusuna lüzumumuz var. 

Epifiz bezi yeterli melatonin salgılamadığında kumpassız uyku meseleyi yaşarız. Bunun sonucunda da alttaki vaziyetlerle karşılaşırız:

Kesintisiz uykulu olma hali Baş sızısı Baş dönmesi Kusma Anormal düşler görme Seri sinirlenme Asaplılık Aksilik Hafıza fluluğu Duyu uzuvlarında zarar Anksiyete Migren Hipertansiyon Ülser Egzema Gece terlemesi Sütun başta olmak üzere değişik kanser cinsleri Cinsel sağlık meseleleri Faize sistemi meseleleri

Listeyi ‘ve eşi’ ibaresi ile bitiriyoruz zira gerçekten sonu gelmiyor. Kimileri minik tefek meseleler gibi görünebilir ancak hastalıkların adım adım dağıldığını unutmamak gerekiyor. Bir tanesi başladığı zaman öbürlerinin eli kulağında olabilir. Bezelye kadar bölgenin yetenekleri gerçekten donakaltıcı.

Sağlıklı bir epifiz bezi için ne yapmak gerekiyor?

Bedenimizin bu mucizevi bölgesine iyi bakmalı ve en sağlıklı biçimde melatonin salgılamasını sağlamalıyız. Bunun için de yapılacak ilk ve en ehemmiyetli şey uyku sisteminizi bir kumpasa sokmak. Her gece vasati 7 – 8 saat devamlı bir uyku uymanız öneriliyor. Günlük rutininize göre gece uyku saatlerinizi ayarlamalısınız.

Alarmı ertelemeyin. Yarı uyanıp alarmı erteleyip sonra yarı yatar durumda uyumak ve sonra tekerrür kalkmak uyku niteliğinizi mahvedecektir. Ne yetersiz ne fazla, alarmınız bütün de uyanmanız gereken saatte çalsın. Böylece gözün idrak ettiği ışık ve uyku hali arasında bütün bir denge oluşacaktır. 

Günde 15 dakikalık kumpaslı yürüyüş gibi egzersizler yapmak, yoga ve meditasyon gibi akıl gevşeten etkinlikler yapmak, tüm makûslukların anası olan içki ve sigaradan uzak durmak, karbonhidrattan ve şekerden sakınmak gibi yaşamınızı tertip edecek şeyler yaparak çok daha nitelikli bir uyku uyayabilir, epifiz bezinize iyi bakabilir ve böylece bütün olması gereken seviyede melatonin alabilirsiniz.

Epifiz bezi tarihsel süreçte nasıl görülüyordu?

Enteresandır, epifiz bezi dışarıdan görünen bir bölge olmamasına karşın ilk kere Antik Yunan’da yaşamış bir hekim ve feylesof olan Galen’in yazılarında görülmüştür. Burada bahsedilen elbette kafatasında bulunan ehemmiyetli bir noktaydı. Günümüzüki anlamını öğrenilir olması ancak 20. asırda hakikatleşmiştir. Fakat 16. asırda da bu bölgeden bahseden feylesoflar vardır.

16. asır Fransız feylesoflarından Rene Descartes, epifiz bezini ‘Tam düşüncelerimizin olduğu yer.’, ‘Ruhun tahtı.’, Canlı ve saf bir alev.’ gibi tümcelerle belirlemiştir. Hatta beynimizdeki arterleri hedefleyerek, ruhumuzun küçük hayvanlarını beslediğini dahi söylemiştir. 

Işık, göz, ağ tabaka, epifiz bezi arasındaki iletişim tarihin bazı yarıyıllarında mistik ve ezoterik kabul edilmiştir. Neticede ışıkla uyarılan bir noktadan bahsediyoruz. Bu sebeple epifiz bezi için ‘üçüncü göz’ tanımı da yapılıyor. Çağdaş tıp ile beraber artık biliyoruz ki epifiz bezinin ruh ya da zekayla ilgisi yok ama çok daha ehemmiyetli olan melatonin hormonunun kaynağı vaziyetinde. 

Beynimizin derinlerinde küçük bir bölge olan ve yaşamın temel kaynağı olan ışık ile beraber çalışan epifiz bezi hakkında öğrenmeniz gerekenleri kavrattık. Doğanın sistemine uyarak kumpaslı beslenir, kumpaslı egzersiz yapar ve kumpaslı yatarsak çok daha sağlıklı insanlar olacağımız kesin gibi görünüyor.