Kamusal-özel ayrımı olmaksızın, caddeler, parklar, site ve apartman bahçeleri cadde hayvanlarının “yaşam civarları”dır. Hayvanların bu bölgelerde yaşayabilmeleri kanunen güvence altındadır. Bu alanlardaki kedi ve köpeklerin yerini değiştirmek, onları başka yerlere götürüp atmak ve belediyeye “Kedileri, köpekleri toplayın” diye telefon etmek yasa ihlalidir.

“Sahipsiz hayvanlara yemek-su koymak legal mi?”, “Cadde hayvanlarını beslediğim için beni tehdit eden insanlara karşı ne yapabilirim?” gibi suallerin cevaplarını içerikte bulacaksınız. Usunuzdaki suallere cevap bulduktan sonra bu şahıslara karşı legal haklarınızı kullanabilirsiniz.

5199 rakamlı Hayvanları Koruma Kanunu, sahipsiz hayvanların yaşam haklarını legal güvence altına almıştır.

Kanunun 3. maddesine göre, caddeler, parklar, hayvansal natürel dürtü ve becerileri ile girebildikleri özel veya kamuya ait ayrımı olmadan ağaçlı, yeşil bahçeler ve tüm sarih alanlar dahil olmak üzere, her yer ve köpeklerin natürel olarak yaşadıkları yerler yaşama civarlarıdır.

Hayvanları beslerken öbür insanları kanuna ters nedenlerle rahatsız edip etmediğiniz ehemmiyetlidir.

634 Rakamlı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 18. maddesine göre; kat malikleri gerek bağımsız kısımlarını gerek eklentileri ve ortak yerleri kullanırken doğruluk kurallarına uymak, özellikle birbirini rahatsız etmemek, birbirinin haklarını çiğnememek ve idare tasarıyı kararlarına uymakla karşılıklı olarak mükelleftirler.

Bu kanunda kat maliklerinin borçlarına dair olan kararlar, bağımsız kısımlardaki kiracılara ve oturma sükna hakkı sahiplerine veya bu kısımlardan rastgele bir suretle kesintisiz olarak yararlananlara da uygulanır; bu borçları yerine getiremeyenler kat malikleriyle beraber, müteselsil olarak mesul olur.

Karardan da anlaşılacağı üzere kat malikleri ya da kiracılar birbirlerini rahatsız etmemek, birbirlerinin hakkını çiğnememek ve binaların âdete tüzüğü olarak nitelendirilen bina idare tasarısına uymakla mükelleftirler. Apartman veya site içerisinde, bahçede veya bağımsız rastgele bir ortak alanda hayvan besleyen, barındıran şahsın birtakım mükellefliklere riayet ederek bu eylemini reelleştirmesi gerekmektedir.

Bu noktada ortak alanda hayvan besleyen şahsın öbür kat maliklerini rahatsız etmemesi gerekmektedir. Aksi takdirde rahatsızlık verildiği iddiasıyla alakalı kat malikleri duruşmaya müracaat etmek suretiyle mevzubahisi alanda hayvan barınmasını ve beslenmesini yasaklayabilecektir.

Hayvanın ortak alanda beslenme ve barınması ancak duruşma kararını yasaklanabilir.

Bu surattan alakalı kat maliklerinin, belediyenin, zabıtanın ya da kolluk güçlerinin bu noktada mevzubahisi gidişat ile alakalı olarak rastgele bir operasyon yapma yetkisi bulunmamaktadır. Dolayısıyla, hayvanın barınmasını ve beslenmesini sağlamak emeliyle kurulmuş olan mama kabı, kulübe gibi eşyaların kaldırılması ancak duruşma kararıyla olacağından bu eşyaların alakalı kat malikleri tarafından kaldırılması muhtemel değildir. Aksi biçimde davranan şahıslar hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 151.maddesinde yer alan ‘Mülke Hasar Verme Kabahati’ gündeme gelecektir.

Sahipsiz cadde hayvanlarını doyurmak, yalnızca ‘vicdani görev’ değil; aynı zamanda ‘kanuni hak’tır.

Kanunun 4/d maddesi ‘Hiçbir maddî hasılat ve çıkar emeli gütmeksizin, yalnızca insanî ve vicdanî mesullüklerle, sahipsiz ve efordan düşmüş hayvanlara bakan veya bakmak isteyen ve bu kanunda öngörülen şartları taşıyan reel ve tüzel bireylerin teşviki ve bu kapsamda eşgüdüm sağlanması temeldir’ diyerek, doyurma faaliyetlerinin, hayvanseverlerin legal hakkı ve görevi olduğuna işaret etmiştir.

Site, apartman, resmi ve özel müessese görevlilerinin kedi ve köpeklerin yerini değiştirmesi, onları başka yerlere götürmesi, toplaması yasa ihlalidir.

5199 Rakamlı Kanun’un Uygulama İdaremeliği 20. maddesi uyarınca; sahipsiz hayvanlara ait her türlü operasyon, kanunun uygulayıcısı olan Valilik Orman Su İşleri Müdürlükleri ve Belediyelere verilmiştir. Belediyeler dışında hiçbir müessese veya kuruluş, sahipsiz hayvanlara müdahale edemez, toplayamaz.

İdaremeliğin 21. maddesine göre belediyelerin de kedi ve köpekleri toplaması, kanunla net bir biçimde tanımlanmıştır. Belediyeler yalnızca kısırlaştırma emeli ile toplar, kısırlaştırır, bakım ve rehabilitasyonunu yapar ve sonra aldığı yere geri vazgeçer. Kediler için özel merkezi olmayan belediye kedi toplayamaz.

Kedi ya da köpek, hiçbir hayvanın yeri, sevinci olarak kısırlaştırma emeli dışında değiştirilemez, alıştığı yerde yaşamı, kanunlar ile devlet tarafından desteklenir. Bu sebeple, belediyelerin, idareler veya şahıslarca ‘hayvanların alınması, başka yere atılması’ arzı ile aranmasının da, belediyeden kanuna ters arzda bulunmak demek olduğunu ve yasa ihlaline girdiği öğrenilmelidir.

Özetle; bir hayvansever, her yerde sahipsiz hayvanların önüne, yemek-su koyabilir.

Kanun, hayvanların bulunduğu her yerde beslenmesini karara bağlamıştır. Dolayısıyla, sahipsiz kedi-köpeğe bahçeli alanlarda mama su vermek, doyurmak ve barındırmak, legal haktır. Buna mani olmaya çalışmak ise kanunu ihlal etmektir. Ancak, bu beslemeleri yaparken, toplu ortak bir yaşam sürüldüğü ve özen gösterilmesi gerektiği de unutulmamalıdır.

Tüm yetkisini ve eforunu kanunlardan alan ve parasal hasılat gütmeyen hayvanseverlerin; doyurma ve barındırma faaliyetlerinin yasaklanması/vazgeçirilmesi; mama ve su kaplarının atılması, kanuna muhalefet anlamı taşımaktadır. Hayvanseverlerin tehdit ve taciz ile hazmedilmeye çalışılması da kabahat teşkil eder. İnsanların duygusal bağ kurduğu hayvanları doyurmalarını ve barındırmalarını yasaklamak, kabahat teşkil eder. Bu eylemler, 6284 rakamlı Ailenin Korunması Kanunu’na göre psikolojik şiddet tanımına girmektedir ve kanuna terstir.

Hangi meşru yollara müracaat etebilirsiniz?

Valiliğe şikâyet yolu: Sahipli ya da sahipsiz hayvanlara rastgele bir hasar verilmesi halinde, 5199 rakamlı Hayvanları Koruma Kanunu’nun 28. maddesi uyarınca yönetimsel para cezası uygulanması için alakalılar hakkında, alakalı Valilik makamına, belediyeye ve Orman Su İşleri Bölge ve Şube müdürlüklerine resmi başvuruda bulunularak, şikâyet yolu sarihtir. Orman Su İşleri Müdürlüğü’nde soruşturma arzı: Akustik denge içinde ehemmiyetli bir yer yakalayan sahipsiz hayvanları yok ederek ekolojik balansı bozarak etrafa hasar verilmesi nedeni ile, Etraf Kanunu’nu ihlalden Orman Su İşleri Müdürlüğü’ne, alakalılar hakkında soruşturma açılması için şikâyette bulunulabilir. Orman Su İşleri Müdürlüğü ve Valilik teftiş personellerince, bu hayvanların yaşam haklarının korunması için ihtiyat alınması arz edilir. Duruşmaya Müracaat: Hayvanlara legal hak olarak bakan şahıslara uygulanan baskının önlenmesi için Ailenin Korunması ve Bayana Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun çerçevesinde duruşmaya müracaat etilebilir. Savcılığa kabahat bülteni: Sitede yaşayan hayvanların, sahipli olması ve başlarına maksatlı olarak bir şey gelmesi halinde; mevcut kanunu ihlal eden her kim ise, hakkında, alakalı savcılığa kabahat ilanında bulunulabilir.

Kaynaklar: Av. Deniz Tavşancıl Kalafatoğlu, Av. Begüm GÜREL, Av. Aslı Tanrıkut